Am 18. Juli 2019 isch zem 3. Summerstamm em "Joggi-Stamm" yyglaade woorde. Droffe hänn mr is am Yygang zem Dierpargg Lange Eerle. Döört heet is dr Peter Schenk mit eme Dierwärter in Empfang gno und dur e Pargg gfiert. Dr erschti Halt hänn mr im neie Roothirschgheeg gmacht, wo mr vom Hirschbogg begriesst woorde sinn. Iber e Hirsch hänn mr do folgendes erfaare:
E männlige Roothirsch ka e Schulterhööchi vo 105 bis 130cm bzw. by de wyyblige vo 95 bis 115cm erraiche. S Gwicht isch je no Region unterschiidlig. Uff Sardinie und Korsika kunnt die glaiwüggsig Rasse uff bis ze 80kg. Die Schwerschte sinn in de Karpate und Bulgarie gsee woorde mit bis ze 350kg Körpergwicht by de Männli und 200kg by de Wyybli. By de Hirschaarte zaichnet sich dr männlig Roothirsch dur e bsunders groosses und wytverzwaigts Gweih uus. Die wyyblige Dier, in dr Jägersprooch Alt- oder Kaaldier bezaichnet, entwiggle kai Gweih. Die begeerti Jagdtrophäe vom Hirschbogg wiird no de Ändzaale vo de Gweihstange unterschiide. E Zwölfänder hett mindeschtens ai Gweihstange mit säggs Änd oder Sprosse. Isch das by baide Änd dr Fall so reedet me vom e graade, hett aber aini vo baide Stange weniger Ändi, so isch e ungraade Zwölfänder. D Gweihstange sitze uff kuurze Stirnzäpfe, de sogenannte Roosestögg. Jäärlig baut dr Hirsch uff däne Roosestögg e neis Gweih, noodäm är im Hornig by dr – Hornung – d Stange abgwoorfe hett. Em e junge Hirschböggli sait me Spiesser und sobald d Stange gaable, wiird uus iim e Gaabler. E Hirsch mit drei Ändi pro Stange wiird zem Säggser, mit vier zem Achter usw. E Hirsch mit mindeschtens drei Ändi am Stangeändi hett e Groone und haisst wäge däm Groonehirsch.
Interessant isch au, dass durs s Gweih Bluet fliesst. Das hänn mr yydrüggli vom Hirschbogg voorgfiert bikoo und gspüürt, will är brobleemlos sy Gweih hett lo aalänge.
D Fierig isch wyter zem Bijou vom e Terrarium. Schlange sinn e Hobby vo unserem Dierparggbeglaiter. Drum hett är uns vyyl über d Ringelnattere verzellt obwool mr se nit gsee hänn.
D Ringelnattere isch in Unteraarte in groosse Dail vo Europa, Asie und Nordafrika behaimadet. Au do wäärde d Männli bis ze 120cm lang, aber die wytuus maischte erwaggsene Dier sinn weniger als e Meter lang. Dr Kopf vo dr Nattere isch dütlig vom Körper abgsetzt, d Pubille sinn rund. S uffälligschte Erkennigsmerggmool sinn die oorangschgääle, gäällblige oder mängmool au wysse Halbmondflägge uff baide Syte vom Hinterkopf. D Ringelnattere sinn wytgehend daagaggtiv und dien dr Moorge mit eme uusgiibige Sunnebad aafoo. Sii lääbe vorzuugswys in dr nööchi vo Gwässer, könne drum guet schwimme und dauche. D Ringelnattere ernääre sich vorwiegend vo Amphibie und Fisch, frässe aber nur lääbendi Beuti. D Aiablaag findet im Juli bis Auguscht mit zwüsche 10 bis 40 Aier im Gleeg statt. Dr Winter verbringe sii in ere Winterstarri in Komposchthüffe, froschtfreyer Äärde, Baumstuubene oder Laubhüffe und könne bis ze 20 bis 25 Joor alt wäärde.D Ringelnatere stoot uff divärse roote Lischte vo de gfäärdete Dieraarte und isch drum gsetzlig gschützt.
By dr grööschte Euleart uff dr Äärde bym europäisch Uhu isch dr näggschti Halt gsi. Gendergrächt ka me zer Kenntnis nää, dass by de Uhu d Wyybli dytlig gröösser sinn als d Männli. Bym groosse Kopf vom Uhu falle die lange Fäädereoore sowie die groosse oorangsche Auge uff. S Köörpergfiider isch im e hälle Bruun mit dunggle Längs- und Querstraiffige.
Hütte isch dr Lääbensruum vom Uhu wäge dr menschlige Verfolgig in Mitteleuropa nur no uff s Mittelgebirge und d Alpe beschränggt. Dr Uhu isch e Nachtjääger, wo sich by dr Dämmerig uff d Jagd macht, um Mitternacht eppe e Jagdpause yylegt und denn bis zer Moorgedämmerig wyterjagd. Dr Daag verbringe d Uhu sitzend in gschützte Baumgroone, Felsenische oder in Struuchwärgg. Sii nämme derbyy e Tarnhaltig yy. Ze synere Beuti ghööre glaini bis mittelgroossi Säuger und Vögel, wie Igel, Ratte, Müüs, Künggel, Fäldhaase, Graie, Duube und Änte. Dr Uhu isch vor allem e Felsbrieter, wo in Felswänd, Nische und Felsbänder nischdet. No dr Bruetzyt vo 34 Daag schlüpfe 2-3 Kügge. Laider gilt är in wyte Dail vo Europa als uusgrottet. Wiideraasiidlige und Schuzmassnaame sinn im Gang.
Am Luchsgheeg verbyy sinn mr an Oort ko, wo däm Summerstamm aigentlig dr Namme gää hett. Es isch die nei Wisent-Aalaag wo im Oggdoober 2018 eröffnet woorde isch. E Monet friener isch e e junge Wisent-Stier uus Dytschland koo. Aalässlig vo dr Yyweiig vo däm neue Gheeg, isch dä nei Zuchtstier – ze Eere vom Hans-Jakob >Joggi< Henn – uff e Namme Joggi dauft woorde, will är nit nur dr Wettstai, sondern au em Eerle-Verain e Legat hinterloo hett. Mit em Yyzuug vom Joggi ka sich dr Dierpargg in Zuekumpft aggtiv by dr Zucht vo de Wisent mitmache und isch drmit e Dail vom Europäische Erhaltigszuchtbrogramm. Wie mir hütt erfaare hänn, hett das scho zem Erfolg gfiert. Drum hänn mir exklusiv in däne neie Stallige, em Joggi und synere Dame mit em Junge, e Bsuech döörfe abstatte. Die nei Wisent-Aalaag vom Eerlepargg isch in zwai Kammere unterdailt. Die erschti Kammere hett offeni Wasserläuff, künschtligi Naagelfluemuure und e groosse Vorhoof, wo glyychzytig mit em Betriibshoof baut woorde isch. Dä dient dr Zueliiferig, ka aber au als Uffenthaltsoort gnutzt wäärde. Dr Wisent isch e Waldbewooner. Drum hett me die zwaiti Kammere über e Eerleparggwääg uuse bis zer Wiese vergrösseret. Dr Ruum derzwüsche isch dur dr waldaartig Bestand karaggterisiert und biedet so de Dier e natüürlige Lääbensruum. Parallel mit em Bau vo dr Waldkammere isch entlang dr Aalaag e Bsuecherwääg entstande. Die topographischi Erhööig, ermögligt e spannende Yybligg in Lääbensruum vo de Wisent. Die baide Kammere sinn vo enander drennt, sodass dr Uuslauff vo de Dier ka gstüürt wäärde.
Synrzyt sinn die Bison-Verwandte hauptsächlig in Mitteleuropa verbraidet gsi. Iir Yyzuugsgebiet isch vo Spanie über Mitteleuropa bis in s weschtlige Sibirie und südlige Skandinavie sowie uff Ängland gange. Hütte sinn sii vom Uusstäärbe bedroot und lääbe maischtens nur no im Oschte in Räschtpopulazioone. Dr Wisent isch im amerikanische Bison äänlig und mit iim ooni Brobleem gryzbar. Drum wäärde sii mängmool als ai Aart aagluegt. D Wisent ghööre ze de Wildrinder und lääbe in dr Regel in sogenannte Muettergruppe. Die bestöön uus erwaggsene Kie, meerjeerige Jungdier und Kälber. Die höggschti Rangstellig nimmt e erfaares Wyybli yy, aber au Bulle finde sich in aigene Gruppe oder mische sich unter die Muettergruppe. Sälte wiird e Häärde gröösser als 20 Dier. Zwüsche Auguscht und Novämber dien sii sich zytlig begräntz baare. D Draagzyt isch gnapp 9 Monet. S Gebuurtsgwicht staigeret sich vo 20-25kg bis zem Erwaggsenegwicht vo 500kg by dr Kue und 1'000kg bym Stier. Dr Wisent isch im Gegesatz ze syne näggschte Verwandte, em Ur und däm syne Abkömmlig, de Huusrinder, kai Graasfrässer. Är bevorzuugt Laub, Zwyyg, Driib und Rinde vo Bäum, Strüücher, Aichle, Moos und Flächte.
Vorbyy an de Voliere, de Kapuzinerhuubeaffe und em Weier isch die Fierig em Reschtorant Langi Eerle bym e Znacht und Flüssigem gmietlig z Änd gange. In Memoriam an Hans-Joggi, wo dur syy Legat dr Bau vo däre Wisent-Aalaag mitdrait hett, goot für d Organisazioon vo däm Summerstamm e groosse Dangg an Peter Schenk.
Geschriebe vom Digge Pfyffer
