Mr hänn uns um 18.15h im Bruune Mutz droffe zem e erschte kiele Drungg, um is denn am siibeni Zoobe uff em Lienertskirchblatz in d Obhuet vom Graabmacherjoggi z begää. Är isch do gstande mit eme wysse lyynige Hemmli, im e beesche Gilet und ere schlapprige bruune Hoose. Nääbe em umghängte Sagg ghöört dr Graabspatte ze sym Woorzaiche. Uff em Kopf hett är e militärisch brüünligi Schirmmütze drait. Hinter däm Outfit verbirgt sich dr Roger Jean Rebmann, wo uns begriesst mit dr Feschtstellig, dass unter syne Fiess die Doote liige und über sym Kopf schwääri Balgge schwääbe. Drmit maint är s Ändlige und Vergänglige hängt in dr Luft. Es befreyi vo dr Hascht vom Lääbe und vom Gedangge, alles schaffe z miesse.
Dr Dräffpunggt isch bewusst gwäält, will dr Blatz voor dr Lienertskirche dr erschti Gottsagger vo Basel gsi isch. Do sinn im 17./18.Jh. d Baasler beäärdigt woorde bis es nümme gange isch. Es isch sowyyt koo, dass d Lyyche nur no e Handbraiti unter em Boode glääge sinn. D Hünd hänn e Freud dra kaa und no de Knoche graabt. Drum hett dä Kopfstaipflaschter- Wääg vo dr Kirche dur d Baumallee zem Oobere Heubäärg «Knöcheliwääg» ghaisse. Dä Zuestand isch mit em Waggstum vo Basel nümme draagbar blyybe. Do hett me e Kommission bildet und Joorzäänte über e neui Löösig disggutiert. Dr Spaledoor-gottsagger voor de Stadtmuure isch dr näggschti gsi, aber e eewigs Providurium woorde. Do Basel so schnäll gwaggse isch, hett me denn u.a. vo 1867 bis 1868 uff ere Flechi vo 25 Jucharte dr Kannefäld-gottsagger aaglegt. 1912 isch dä noonemool erwyderet woorde. Im Joor 1932 isch denn dr Groossfriidhoof Hörnli yygweit woorde. Bym Spaledoorgottsagger isch hütt dr Botanisch Gaarte und uus em Gottsagger Kannefäld isch in de 1950-er Joor e wunderschööne Pargg entstande.
Dur dr Knöcheliwääg goots wyter an Oobere Heubäärg. By dr Abzwyygig zum Untere Heubäärg hänn mr erfaare, dass do Heuschoober und Stallige an d Stadtmuure aabaut gsii sinn. Drum dr Namme Heubäärg. By ainzelne Baute gseet me no die groosse Door. Do am Egge isch friener no e Huus voorglaageret gstande. Das hett im Antigguar mit zwai Döchtere ghöört. Dr Vater isch allewyyl vor em Yygang gstande, will syni Döchtere für e Nääbeverdienscht in iire Himmelbetter gsoorgt hänn. Das hett miesse überwacht wäärde, drmit nit die falsche Lyt syni Döchtere bsuecht hänn. D Bolizeyer hänn em nit könne hälffe, will sii sälber zer Kundschaft ghöört hänn.
Am Untere Heubäärg sinn mr bym Huus «zer Staywand» mit dr Joorzaal 1415 und dr Huusnnummere 13 stoo blyybe. Das hett me scho döörfe aaschryybe, will das doomools scho e Staibau gsi isch. Zem hüttige Noochfolgebau, wo uus em 19.Jh. stammt, isch erwäänenswärt, dass unsere Obmaa Matthias Keller dinne woont. S hett e schööni Yygangsdüüre uus Holz, im obere Dail verglaast mit ere Schmiidyyseverzierig. D Holzlääde mit de verschiebare Jalousie sinn gueti Schattemacher. Zem Briefkaschte kunnsch nit, wenn de eppis phersönlig yywäärfe wotsch.
Am Gämsbäärg isch scho im 12. Jh. e Sodbrunne gsi. Uus Wassermangel isch dä 1318 yygange. 1360 hett me e neue Brunne mit em Namme «dürres Sod», wie s hüttig glyychnammig Huus am Gämsbäärg aagschryybe isch, baut. Dä isch denn 1860 dur dr hüttig achteggig Gämsbrunne ersetzt woorde. Dä hett dr Staimetz Bargätzi in aim Stügg uus Solothurner Kalkstai ghaue. 24 voorgspannti Ross hänn dä Brunne mit eme Diefgangholzaahänger über e Obere Hauestai uff Basel zooge. Vor de Stadtmuure hetts e längeri Pause gää, will die Fuer nit dur d Stadtdoor koo isch. Also hett me e Stügg Stadtmuure gschlyffe und dr Stadtgraabe uffgfüllt, drmit me hett könne drüberfaare. D Koschte sinn, wie au hüttigsdaags, so uus em Rueder gloffe.
Am Oobere Heubäärg 7 stoot wool s schöönschte Renaissance-Bauwärgg vo Basel – dr Spiesshoof. Im Mittelalter sinn das fümpf ainzelni Liigeschaffte gsii, wo erscht mit em Lauff vo dr Zyt zämmegwaggse sinn. Dr Namme isch s erscht Mool im 13. Jh. als «Huus zuom Spiess» erwäänt, soll sy Uursprung bym e Källermaischter und Kantor vom Stift St. Leonhards gha haa, dä «Burchhard von Spietz» ghaisse hett. Detailliert kaa me die Gschicht vo däm Huus unter https://altbasel.ch/haushof/spiesshof.html noochelääse. Do ghöört au Gschicht vom ryyche Herr Brügge derzue, wo s Baasler Bürgertum schöön an dr Naase ummegfiert hett und allewyyl no im Spiesshoof als Gaischt unterwägs isch.
Am Yygang zem Spalebäärg isch friener s innere Stadtdoor gstande. Do isch dr Zuedritt in d Stadt nur kontrolliert mööglig gsi. S Stadtdoor isch mit rooter Farb uff em Asphalt vor de versänggbare Poller marggiert. Friener hett me däm Wäägzoll gsait und bald sait me däm Mobility Pricing. Unseri root- griene Oobere wänn am Versuech vom Bundesamt für Verkehr dailnää. Woorschyynlig lüüchte die Poller, je no Stellig, uus däm Grund root- grien.
Am Noodlebäärg sinn mr zerscht voor dr Brunnenische gstande. Dä säggseggig Brunne isch friener no em Merianblaan wyter voorne in dr Gass gstande. Är isch aaber drotz alle Bemieige nümme dicht woorde. No däm Befund isch dr Brunne saniert und mit eme neue Brunnestogg mit ere danzende Frauefyguur versee woorde. Im Joor 1844 isch d Liigeschaft umbaut und dr Brunne überdacht woorde. So isch är in ere Halle mit zwai draagende Süüle gstande. Wäärend däre Zyt isch die räggelndi Fraueskulptur verschwunde und dur e Uurne ersetzt woorde. Die isch spööter 1861 als «Fuuli Mägd» uff em Brunne in dr Santi Hans- Voor-stadt wiider erschyyne. Scho denn isch me frauefindlig gsi.
1956 Ändi Hornig isch by minus 27 Graad an dr Hinterliigeschafft vom Noodlebäärg 23 im e Babyyr- und Pneulaager e Groossfüür uusbrooche. D Boodehydrante sinn zuegfroore gsi und in de Löschlaitige isch s Wasser, wenn überhaupt koo isch, mee gfroore gsi, als gloffe. E Füürweermaa isch luut Graabmacherjoggi sogar wäärend em lösche uff em Dach aagfoore gsi. Uff dr Füürwach isch är an dr Wäärmi und d Schlüüch im Schluuchduurm denn uffdaut woorde.
Am Noodlebäärg 11A findet me e aigschossigs Walmdachhuus, dass im hintere öschtlige Dail e säggs-eggige Staalduurm mit dra befeschtigte Isolatoore hett. In dääre Liigeschafft hett sich d Muetter- Uur befunde. Die isch dääglig überbriefft und noochgstellt woorde. Vo do uus isch die richtigi Zyt an alli öffentlige Uure über Drootlaitige gsändet woorde. Die Glöggli, wo me uff de verschiidene Ebene am Duurm no guet gseet, sinn d Isolatoore wo Drööt dra ghange sinn. Die sinn ewägg, will jetzt die öffentlige Uure vom IWB fäärngstüürt wäärde.
Richtig Petersbäärg sinn mr am Egge zer Stiftsgass aakoo. Die Gassebezaichnig gits, will do friener dr Sanggt Peters Stift gsi isch. Dä Stift hett au e groosse Zämmehang mit em Bopscht Pius II. anno 1460/1466 für d Annerkennig vo dr Universitätsgründig z Basel. Dr Ängel wo no an däm Egghuus hänggt, isch dr ainzig Züüge, wo d Reformazioon und dr Sanggt Peters Stift überstande hett.
Zem Abschluss sinn mr no zem Voorblatz vo dr Peterskirche koo. Dr Merggwüürde vo dr Peterskirche hett sy Pflanzblätz voor dr Stadtmuure, ungfoor uff dr Hööchi vom jetzige Fuessgängerstraiffe übere zem Peterblatz, bewirtschaffdet. Drmit är syni Pflanze hett könne im Pfarrgaarte setze, isch dr grooss Umwääg zem innere Spaledoor und entlang dr Statdtmuure wiider zrugg, seer miesam gsi. No meerere Voorstööss by dr Behöörde, hett me ändlig e abschliessbare Durchgang dur Stadtmuure gschaffe. Laider hett dä em Betroffene nit lang gnützt, will är am 18. Oggdoober 1356 am Oobe vom Lukasdaag, wäärend em Ärd-beebe vom e aabefallende Stadtmuureziigel erschlaage woorde isch.
Mit eme Schluss- und Danggeswoort vom Obmaa Matthias Keller, hänn mir is mit Byyfall vom Graab-macher Joggi in Richtig Stadtkäller verabschiidet. Em Matthias e häärzligs Danggerschöön für d Organi-sazioon vom 4. Wettstai- Summerstamm.
Dr Diggi Pfyffer
